توبه
بـازآی هـرآنچــه هسـتـی بـازآی
گر کافرو گبرو بت پرستی بازآی
این درگه ما درگه نومیدی نیست
صد بار اگر توبه شکستی بازآی
توبه در زبان عربی به معنی بازگشت است و در اصطلاحات اسلامی به معنی بازگشت به سوی خدا می باشد.
فرد گناهکار با هر گناهی که مرتکب می شود، خود را از خداوند دورتر می کند و تنها به وسیله ی توبه است که می توانند به سوی خدا بازگردد.
خداوند متعال که نسبت به تمام بندگانش مهربان است، درِ توبه را به روی هیچ کس نبسته است و همواره پذیرای انسان هایی است که قصد بازگشت به سویش را دارند. بنابراین، انسان ها کافی است تصمیم بگیرند و همت کنند تا خود را از گرداب هلاکت بخش گناه و نافرمانی پروردگار برهانند.
توبه صرفا" بیان کلماتی که بیانگر پیشیمانی و اظهار ندامت باشند نیست. این کلمات، مرحلهء ابتدایی و نمادی از حقیقت توبه هستند.روح توبه و حقیقت آن، عمل و اقدام جدّی برای بازگشت به سوی خداست. اگر کسی بخواهد به طور جدّی توبه کند، باید شرایظ ضروری و لازم آن را مراعات کند، والا راه به جایی نخواهد برد.
آیات و روایات زیادی در زمینه توبه حقیقی و راستین وجود دارد که به عنوان نمونه به یک مورد اشاره می شود:
شخصی در پیشگاه امیرالمومنین علی علیه السلام گفت:« استغفرالله » (از خداوند طلب آمرزش می کنم)
امام با شنیدن این جمله خشمگین شد و به او فرمود:« مادرت به سوگت بنشیند، آیا می فهمی که استغفار چیست؟ استغفار، مقام بلند مرتبگان است. این جمله که گفتی چند کلمه است، اما استغفار حقیقی شش معنی و مرحله دارد:
نخست: پشیمانی از گذشته
دوم: تصمیم بر ترک همیشگی گناه در آینده
سوم: اینکه حقوقی را که از مردم ضایع کرده ای به آنها باز گردانی، به طوری که هنگام ملاقات پروردگار حقی بر تو نباشد.
چهارم:اینکه هر واجبی را که ترک کرده ای به جا آوری (قضا کنی)
پنجم: آنکه گوشت هایی که بر اثر اعمال حرام بر بدنت رشد کرده، با اندوه بر گناه ، آب کنی تا چیزی از آن باقی نماند و گوشت های تازه جای آن بروید.
ششم: آنکه به همان اندازه که شیرینی معصیت و گناه را چشیدی، سختی و زحمت طاعت را نیز بچشی.
پس از انجام همه این مراحل است که باید بگویی « استعفرالله »